Piti o te mahana, Monirë 06 no Tënuare 2020

Piti o te mahana

Monirë 06 no Tënuare 2020

Te tumu parau : Te Rahu te papa ia o te oraraa

Te pehepehe : TO ÒE FENUA

E ta ù tamahine, e ta ù tamaiti,

A hiò i nià, a hiò i raro,

A hiò i tai, a hiò i uta,

A hiò i te hitiraa o te rä,

A hiò i te toparaa o te rä :

Èrä to òe fenua,

Na to òe tupuna i vai iho mai no òe.

Te taiòraa :

1-Tenete 1, 28-30

2-TE RAHU NUI

Ua taò atu ra Taaroa : « E Tumu Nui e, a nee mai a faatäne, ei täne aè na teie Vahine, na Papa-raha-raha ».

E reo mau to te Tumu Nui i te nä ôraa e : «  E òre au e nee atu, e Tumu vau no te Fenua nei ».

Ua taò atu ra Taaroa : « E te Papa-raha-raha e, a nee mai òe ei Vahine na teie Täne ia Tumu Nui ».

E reo mau to taua Papa ra i te parauraa atu e : «  E òre au e nee atu, e Papa vau no te Fenua nei ». A ueue te huruhuru a Taaroa, òia te tumu räau. Òia te räau torotoro, òia te fëì pü, òia te ruperupe i nià i te Fenua.

Ua Fenua aè ra te Fenua, e ua paari te täpeà o te Fee Nui, O Tumu-Raì-Fenua. Tahi ave i Apatoà, tahi i apatoèrau, tahi i Hitià-o-te-rä, e tahi i tooà-o-te-rä. A täpeà i te Fenua e te Raì Piri i raro nei. Nä Taaroa te mau mea atoà. (Teuira, Henry. Tahiti aux temps anciens, (Musée de l’homme : Paris 2004), 345-346)

Te manaò Tauturu

Te mea ta tätou e parau nei e, te « Rahu, te Papa ia o te Oraraa » te parau ia e tauturu nei ia tätou i te ìteraa i te « Höêraa o te Taata e te Rahu ». No te mea eìta te parau o te taata e tano ia faataa-ê-hia i to te fenua. Te fenua hoì ra, te parau ia a te Rahu Nui i riro mai ei rahu, ei fenua e ei Taata. Te auraa ra, te Rahu, e hinaaro ia no te Atua, o täua atoà ia e te taata, e tupuraa täua no te hinaaro o te Atua. No te mea te Rahu e te Taata, no roto mai ia i te ôpuaraa faaora a te Atua, te here e te aroha ia o te Atua.

Ia tae rä te manaò e te manava o te Fatu i te nä ôraa e : « I parau atu na vau ia òutou i te parau o te Fenua, e aore òutou i faaroo, è aha òutou e faaroo ai ia parau atu vau ia òutou i te parau o te raì », te haapäpü noa mai ra teie reo to te Fatu e, àita ò ia i haere e haapii i te taata i te parau o te raì, te vähi te reira e ìtehia ai te parau o te Atua. Ua haere mai rä ò ia e haapii faahou i te taata, i te parau o te Fenua, te vähi ta te Atua i haapärahi ia na, te vähi ta na e ora ra, no te mea i reira noa e noaa ai ia na i te märamaramaraa i te hinaaro o te Atua e ta na ôpuaraa faaora. No te mea hoì, ua tonohia mai te tahi taata no te raì mai, e haapii i te taata o te fenua nei i to na iho parau. Te auraa, ua ätea te taata i to na parau e te fifi ra te tüàtiraa o te taata e te rahu. Inaha hoì, te Rahu, te taura pito ia e nati nei i te taata e te Atua. Ia rave mai hoì tätou i te hohoà o te höê metua vahine e ta na tama, i roto i to na ôpü, te mea noa e faatüàti nei ia na i ta na tama maoti ra, te taura pito ia. Nä roto ia na te ora ta teie tama e fänaò nei, ia fifi rä te taura pito, fifi atoà te tamarii.

Àita atu e mea e tïtauhia nei i te taata, òia hoì, faahoì faahou i to na manaò i te ômuaraa o to na parau. Ia iho faahou mai ia na te hinaaro e te ôpuraa faaora a te Atua no na. I roto i ta tätou taiòraa Tenete, te haapäpühia ra te tiàraa o te taata i mua i te rahu. Àita rä te Atua i parau e, te taata te Fatu o te reira mau mea. Na òe rä e te taata e àtuàtu, e haamaitaì, e poihere i te reira mau maitaì, no te mea te räveà, ua höroàhia e te Atua i roto i to òe rima.

I teie mahana, àita te taata i faaòhipa i te reira « Mana » no te haamaitaì i te Rahu a te Atua. Ua faaòhipa rä ò ia i te reira « Mana » no te tüìno i te Rahu, no te tüìno i te papa o to na ora, nä roto i ta na mau räveà, to na manaò, ta na peu e ta na mau ôpuaraa ìino. Moè-roa-hia atu i te taata e, o na iho ta na e rave-ìno-nei. Inaha, te taata, o te tahi ia tuhaa ta te Atua i rave, mai roto mai i te Rahu. Òia hoì, mai roto mai i te fenua. Moè-atoà-hia e te taata i te fäito hope o te haèhaa ta te Atua i rave no na. Haamanaò na tätou i to te Atua rahuraa i te taata. Ua tuu te Atua i to na turi i nià i te repo o te fenua, no te hämani te taata. E àita i ravaì i reira, ua haere roa te upoo o te Atua i nià i te repo o te fenua no te tuu i te aho ora i roto ia òe e te taata. Te auraa ra, àita to òe parau e te taata mai te peu àita te Rahu. Òe e te Rahu, höê ä ia. È aha rä te tumu òe i vahavaha ai i te fenua, aore ia, è aha te tumu òe i vahavaha ai ia òe iho, o òe e te fenua höê ä ia.

Nö reira e te nünaa Mäòhi, a ara, àraàra to òe mata, faaara i to òe manava. Te rahu, te papa ia o to òe oraraa ta Taaroa Nui Atua i höroà no òe, e ora no òe. Ia òre te papa ia paari, e fifi te oraraa o te Mäòhi. A tià i teie nei, a tätarahapa i mua i te Tumu Nui, i mua i te Rahu Nui e i mua i te Faaora Nui, no te mea o rätou te papa o to òe oraraa, e na rätou i arataì mai i to òe parau, i parauhia ai òe i teie mahana e, e Mäòhi. Te Mäòhi hoì, e taata mä ia teie i mua i te aro o te Toru-Tahi-Nui. Ia tauturu mai rä te Toru-Tahi-Nui ia Tätou i roto i to tätou oraraa.

Pure

Haamaitaì mätou ia òutou e te Toru-Tahi-Nui, te Tumu Nui, Te Rahu Nui e te Faaora Nui. Ua päpü ia mätou i teie nei e, te Papa o to mätou oraraa, o te Rahu ia. Àita e tano ia mätou ia faataa ê i to mätou parau i to te Rahu, no te mea te àpu te reira e höroà tämau nei ia mätou i te ora. Àita e tano ia mätou ia faataa ê i to mätou parau i to te Rahu, no te mea no òe te hinaaro, eere rä no mätou te taata nei. E mai te peu, ua hahi roa mätou i to òe hinaaro, Aroha mai òe ia mätou. Tano roa atu ai te parau a ta òe Tamaiti i te nä ôraa e : « E ta ù Metua, e faaòre mai òe i ta rätou hara, aore hoì rätou i ìte i ta rätou e rave nei ».

Nö reira, haapii faahou ia mätou i te ìteraa, o mätou, no roto mai ia i te Rahu. O mätou, höê ä ia e te Rahu. O mätou, höê ä ia e te fenua. Tano roa atu ai te reo o to mätou mau Tupuna i te pii-hua-raa ia òutou e : « Ia Atua te Atua, Ia fenua te Fenua, Ia Taata te Taata, Ua Maitaì roa ia ». Tahitià mai ra i ta mätou ùpu, i te iòa o ta òe Tamaiti, i te iòa o to mätou mau tupuna, i pure atu ai mätou ia òe, Tongia.